Πως να αξιοποιήσετε τη θεωρία της αυτο-αποτελεσματικότητας του Albert Bandura για να έρθετε πιο κοντά στην εργασία που επιθυμείτε.
Η διαδικασία αναζήτησης εργασίας έπειτα από τις σπουδές έχει ποικίλες επιδράσεις στην ευεξία των -έως προσφάτως- φοιτητών.
Σύμφωνα με τον Jalajas (1994) η πορεία αναζήτησης εργασίας μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή στρες. Η οικονομική αστάθεια συνδυαστικά με την παγκοσμιοποιημένη αγορά ασκούν έντονες ψυχοσυναισθηματικές πιέσεις στους νέους αποφοίτους και δυσχεραίνουν τη διαδικασία αναζήτησης εργασίας.
Tαυτόχρονα, οι μακροσκελείς διαδικασίες αξιολόγησης και ο ενδελεχής έλεγχος των δεξιοτήτων των υποψηφίων (Recruitment and selection processes) δημιουργούν επιπρόσθετο άγχος θέτοντας σε κίνδυνο τη σωματική, αλλά και την ψυχική τους υγεία (Wanberg, 2012).
Η αναζήτηση εργασίας αποτελεί μια αυτορρυθμιζόμενη διαδικασία μάθησης κατά την οποία οι υποψήφιοι καλούνται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, να διατηρήσουν ή να αυξήσουν την ένταση της προσπάθειάς τους και να ανακάμπτουν σε αντίξοες συνθήκες (Turban, Stevens & Lee, 2009). Η συστηματική ενασχόληση με τη συγγραφή βιογραφικών σημειωμάτων, συνοδευτικών επιστολών και η συμμετοχή σε συνεντεύξεις αποτελούν πηγή άγχους για τον υποψήφιο, ο οποίος, ωστόσο, σταδιακά μαθαίνει να πραγματοποιεί στρατηγικά τις δραστηριότητες αυτές σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με μετα-ανάλυση από τον Kanfer και τους συνεργάτες του, η συστηματική και εντατική προσπάθεια μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην εκπλήρωση του στόχου των υποψηφίων (Kanferetal., 2001).
Στη διαδικασία αυτή, ωστόσο, παρεμβαίνουν ποικίλες μεταβλητές, οι οποίες επηρεάζουν έμμεσα και άμεσα τον υποψηφίων.
Οι πεποιθήσεις αυτο-αποτελεσματικότητας ως προς την εργασιακή αναζήτηση, για παράδειγμα, επηρεάζουν τη συχνότητα λήψης επαγγελματικών προτάσεων (Kanfer et al., 2001).
Ως πεποιθήσεις αυτο-αποτελεσματικότητας προσδιορίζονται οι αντιλήψεις ενός ατόμου αναφορικά με την ικανότητά του να ολοκληρώσει αποτελεσματικά τις απαραίτητες ενέργειες αναζήτησης εργασίας και η αντίληψή του αναφορικά με την πιθανότητα να δεχθεί μία εργασιακή πρόταση. Πηγές πληροφοριών,
οι οποίες επηρεάζουν την αίσθηση αυτό-αποτελεσματικότητας αποτελούν οι προϋπάρχουσες εμπειρίες. Σύμφωνα με τον Bandura (1997), οι εμπειρίες ενός ατόμου προερχόμενες από παρελθούσες συνθήκες συγκροτούν αναπαραστάσεις που επηρεάζουν καθοριστικά τις αντιλήψεις των ανθρώπων αναφορικά
με τις ικανότητές τους.
Οι πρακτικές εφαρμογές των ευρημάτων αυτών αναδεικνύουν την σημασία ανάπτυξης ισχυρής αίσθησης αυτό-αποτελεσματικότητας, η οποία μπορεί να λειτουργήσει έμμεσα και άμεσα ως κινητήρια δύναμη στην εντατικότερη καταβολή προσπάθειας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την εξοικείωση και μάθηση συμπεριφορών σχετικών με την αναζήτηση εργασίας. Στη σύγχρονη αγορά, όπου το εργατικό δυναμικό
χαρακτηρίζεται από πολιτισμικό, κοινωνικό πλουραλισμό, ακαδημαϊκή και εργασιακή εξειδίκευση, είναι απαραίτητη η υιοθέτηση μιας συστηματικής στρατηγικής, η οποία επιτρέπει στο άτομο να επανακάμπτει έπειτα από μη επιθυμητά αποτελέσματα (Saks et al., 2015).
Ιδιαίτερα κατά τα πρώτα στάδια αναζήτησης εργασίας, ο υποψήφιος μπορεί με ένα σύνολο ενεργειών να αυξήσει την αίσθηση αυτό-αποτελεσματικότητας. Συγκεκριμένα, η παρατήρηση και η επικοινωνία με άτομα που έχουν εμπειρία σε ζητήματα σχετικά με την αναζήτηση εργασίας μπορεί να συμβάλλει στην εκμάθηση και υιοθέτηση νέων αποτελεσματικών συμπεριφορών (Bandura, 1997). Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα η βελτίωση της φυσικής κατάστασης, η μείωση των επιπέδων άγχους, η διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη πεποιθήσεων
αυτό-αποτελεσματικότητας (Cioffi, 1991).
Η προσπάθεια ανάπτυξης αίσθησης αυτό-αποτελεσματικότητας, ωστόσο, επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες. Συγκεκριμένα, η υπερβολική έμφαση στο αποτέλεσμα της διαδικασίας αναζήτησης εργασίας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αίσθηση αυτό-αποτελεσματικότητας του υποψηφίου. Για το λόγο αυτό κρίνεται απαραίτητο να τίθενται πρώτα στόχοι αναφορικά με τη μάθηση και την εξοικείωση στις δραστηριότητες αναζήτησης εργασίας και έπειτα, να τίθενται στόχοι και προσδοκίες ως προς το αποτέλεσμα της εργασιακής αναζήτησης. Με τον τρόπο αυτό, οι υποψήφιοι θα εστιάσουν, αρχικά, στην απόκτηση ικανοτήτων και δεξιοτήτων σχετικών με τη στρατηγική αναζήτησης εργασίας, ενώ στη συνέχεια θα αξιοποιήσουν τη γνώση και την εμπειρία αυτή για την κατοχύρωση μιας εργασιακής ευκαιρίας (Seijts et al., 2004).
Επιπροσθέτως, η αναζήτηση υποστήριξης από το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο δραστηριοποιείται ο υποψήφιος εργαζόμενος μπορεί να έχει ευεργετικές επιδράσεις στην ψυχό-συναισθηματική υγεία του ατόμου, αλλά και στην επίδοσή του και την ένταση της προσπάθειας για την εύρεση εργασίας (Seijtsetal., 2004). Η κοινωνική υποστήριξη, συγκεκριμένα, μπορεί να κατευνάσει τα επίπεδα του άγχους, ενώ η ανατροφοδότηση μπορεί να συμβάλλει στην αξιολόγηση της πορείας του ατόμου στην προσπάθειά του.
Η αίσθηση αυτό-αποτελεσματικότητας διαδραματίζει ουσιώδη ρόλο στην εκμάθηση και την υιοθέτηση μοτίβων συμπεριφοράς (Bandura, 1997). Η αίσθηση αυτή συγκροτείται και αναπτύσσεται μέσω μιας πολύπλοκης διεργασίας αντιθετικών πληροφοριών που επεξεργάζονται ενεργά και πλαισιώνονται από τις κοινωνικές συνιστώσες που καθιστούν την καθημερινότητα ενός ατόμου μοναδική. Επειδή οι αντιλήψεις αυτό-αποτελεσματικότητας πηγάζουν και επηρεάζουν τις γνωστικές δομές αναφορικά με τον εαυτό, η επίδρασή τους δεν περιορίζεται
μόνο στην επιλογή της συμπεριφοράς.
Συγκεκριμένα, η επίδρασή της επεκτείνεται στην επιλογή στόχων και στη δέσμευση με σκοπό την εκπλήρωσή τους, την ικανότητα ανάκαμψης από μη επιθυμητά αποτελέσματα, αλλά και τις προσδοκίες ως προς την ικανότητά εκπλήρωσης των στόχων.